Uit de kunst

Staat: prima
Uitgever: Malmberg
ISBN: 90 208 9033 6

Aanvullende informatie

Verantwoording:

Voor een kennismaking met literatuur in het voortgezet onderwijs staan er heel wat methoden ter beschikking. Veel docenten menen echter, en in die richting wijst,ook de vakliteratuur, dat aan die boeken een drietal bezwaren kleeft.

De eerste tekortkoming is dat deze methoden vaak een overdaad aan theorie bieden en weinig of geen opdrachten bevatten. Dat is ons inziens de omgekeerde wereld. Theorie is een hulpmiddel om leeservaringen uit te breiden en te verdiepen. We geloven dat je leerlingen kritisch literatuur kunt leren lezen met een minimum aan literaire basisbegrippen.

Een tweede bezwaar is dat veel boeken in hun formulering en opzet niet 'vertaald' zijn naar het niveau van de leerlingen waarvoor ze
bestemd zijn. Volgens ons is het mogelijk begrippen verantwoord te formuleren in taal die leerlingen kunnen bevatten.
De laatste tekortkoming is van praktische aard: veel boeken beperken zich tot een enkel facet van de literaire 'theorie'. Er zijn aparte boekjes voor stijl- en genreleer, voor verhaal analyse en gedichtbespreking. In de praktijk is het niet erg economisch om voor elk facet een boekwerkje te moeten aanschaffen.

Bij het samenstellen van deze methode hebben we als opzet voor ogen gehad in een zo kort mogelijk bestek een helder en leesbaar overzicht te geven van elementaire onderdelen van de literatuur en de literaire theorie. Dit overzicht is bedoeld als een inleiding, een eerste kennismaking. Het boek wil mogelijkheden geven zinvol over literaire zaken te leren praten en inzicht te krijgen in goede lectuur. Bovendien vormt het een uitgangspunt voor zelfwerkzaamheid die leesplezier kan bevorderen en het inzicht verdiepen.

We vinden het zinvol theorie aan te bieden, maar dan wel op leerling- niveau. Met een beperkte basistheorie als houvast kan een leerling al lezend en schrijvend ontdekken welke technieken en hulpmiddelen schrijvers hanteren. Hierdoor wordt het mogelijk een gemotiveerd eigen oordeel te geven over de waarde van gelezen teksten.
Wat betreft de gehanteerde termen en begrippen: bij een eerste kennismaking zijn leerlingen meer gebaat bij een gesloten systeem dan bij wetenschappelijke twijfel en nuancering. Natuurlijk hebben we ernaar gestreefd de wetenschap geen geweld aan te doen, maar het risico van niet volkomen 'waterdichte' definities hebben we op onderwijskundige gronden durven nemen.

De teksten vormen in de methode het belangrijkste ingrediënt. We hebben ernaar gestreefd leesbare en boeiende teksten te kiezen. Daarbij hebben we ons bewust niet uitsluitend beperkt tot de moderne Nederlandse literatuur, al vormt die wel het hoofdbestanddeel. Enkele classics uit onze streken of fragmenten uit de wereldliteratuur ontbreken niet. De leerlingen beperken zich uit zichzelf immers ook niet tot de Nederlandse literatuur. In het kader van dit boek blijft de tekstkeuze natuurlijk persoonlijk.

De opdrachten in het praktijkboek hebben als doel het verband te laten zien tussen de wereld van het boek en die van de lezer. En omdat literatuur ook een vorm van communicatie is, hebben we veel ruimte gegeven voor discussie en groepswerk.
Dit boek wil een aantal uitgangspunten, suggesties en adviezen geven, waarmee een leraar of lerares met de klas aan de slag kan. De ene
docent zal misschien van mening zijn dat de theorie voor enige uitbreiding vatbaar is. Een andere collega weet nog een aantal zinvolle en plezierige opdrachten toe te voegen. Maar uiteindelijk leiden vele wegen naar Rome. We hopen dat dit boek een welkom uitgangspunt zal zijn voor inleidende literatuurlessen. En als deze methode ertoe kan bijdragen dat leerlingen met plezier een goed boek lezen, en dat blijven doen,
dan achten wij ons in onze opzet geslaagd.

Bij de Vijfde druk
Op aanraden van gebruikers zijn enkele passages verbeterd, sommige teksten vervangen en andere toegevoegd. Hoofdstuk 6 (Verhalen lezen) is voor een deel anders georganiseerd: nu is uitgegaan van een eenvoudig structuurschema van verhalen; ons inziens te ingewikkelde teksten over vertel-en tijdstructuren zijn herschreven.

De samenstellers
voorjaar 1984

Afbeeldingen